حرفه ای بودن یا نبودن؛مساله این است

آقای آرش بهمنی، مجداد مطلبی با عنوان «چه کسی مستقل است-2» نوشته و در آن به نقدی(روز حرفه ای نیست) که به مطلب قبلی اش یعنی «چه کسی مستقل است»؛کرده بودم،پاسخ داده.نقدهای آقای بهمنی از نوشته اخیرم در خودنویس با عنوان «روز، بی طرف نیست» آغاز شد.

مطلب زیر،نوشته من درباره دومین نقد آقای بهمنی یعنی«چه کسی مستقل است-2» است.

آقای بهمنی!برادر من این چگونه نقدی است که سرشار از اتهام زنی است؟

مطلب من نگاه تخصصی به حرفه روزنامه نگاری است آن وقت شما دوست عزیز در پاسخ، مرا به هر چه که دم دستت آمده، متهم کرده اید.

برادرم،من هم می دانم که خبرنگار مستقل و بی طرف وجود ندارد بلکه می گویم خبرنگار در حوزه «خبر،مصاحبه و گزارش های خبری» باید بی طرف باشد.اگر بی طرف بود،می توان گفت که حرفه ای عمل کرده و گرنه نمی توان گفت حرفه ای عمل می کند.

روزآنلاین هم با عملکردش نشان داده که نمی خواهد حرفه ای بماند.

شما یک بار دیگر مطلب مرا بخوانید.این چه فضایی است که هر کس نظری مخالف دارد، دنبال انگیزه اش می روید.من در دو مطلبی که مورد نقد شماست، از چارچوب ادب خارج نشده ام و هیچ اتهامی هم به کسی وارد نکردم ولی متاسفانه شما در پاسخ، یک سری اتهام برایم لیست کرده اید.

چرا تلاش می کنید بگویید آنچه می اندیشی درست است و آنچه من می گویم دارای هدف خاصی است؟من به نظر شما احترام می گذارم و تلاشی هم ندارم که بگویم من درست می گویم.

اما آنچه من راجع به بی طرفی گفته ام،تنها حرف های من نیست.این ها اصول روزنامه نگاری حرفه ای است.

شما دوست دارید احساسات و قضاوت هایت را در خبرها و مصاحبه ها بیاورید،خب بیاورید.اما این کار جانبدارانه برخورد کردن است.

بی بی سی را اتفاقا هم می خوانم و هم می بینم؛ چون می بینم، می گویم که بی طرفانه عمل می کند.در خبرهای بی بی سی همیشه تلاش بر این است که سه اصل «بی طرفی،انصاف و دقت» رعایت شود.

احتمالا شما دیدگاه های تحلیلگران را که از این رسانه پخش می شود مصداق عدم بی طرفی می دانید.این هم به معنای جانبدارانه برخورد کردن نیست چون مخالفان نیز این حق را دارند که در بی بی سی نظراتشان را بگویند.از سویی دیگر آنچه که تحلیلگران در این رسانه اعلام می کنند،نظرات آن هاست و نه الزاما نظرات بی بی سی.

بخشی از تحلیل ها را هم کارشناسان و سردبیران بی بی سی انجام می دهند.من کمتر موردی سراغ دارم که سردبیران و کارشناسان بی بی سی در تحلیل های خود، انصاف را در نظر نگرفته باشند.ذات کار آن ها تحلیل است و هر تحلیلی هم از منظری به موضوع نگاه می کند.اما در نهایت قضاوت بر عهده مخاطب است.

آنچه که من در مورد بی بی سی،مصداق بی طرفی می دانم عمدتا متوجه خبرها و گزارش های خبری و روش مصاحبه گرها در برنامه هاست.

بهتر است من تعریف دقیق «بی طرفی،انصاف و دقت» را روشن کنم.

بی طرفی: خبرنگار نباید در خبر یا مصاحبه، به نفع یا زیان یک سوی ماجرا عمل کند.خبرنگار واقعیات را بدون قضاوت شخصی باید گزارش کند.

انصاف: خبرنگار باید همه طرف ها را در خبر بیاورد تا خبرش منصفانه باشد.نمی توان فقط حرف های یک طرف ماجرا را آورد و نگفت که طرف دیگر چه می گوید.

دقت: خبر باید دقیق باشد،از حدس و گمان بپرهیزد و منبع قابل اعتماد داشته باشد.

این سه از اصول حرفه ای روزنامه نگاری است؛می توان به آن پایبند بود و حرفه ای عمل کرد و می توان هم پایبند نبود و به نفع یک طرف ماجرا، جانبدارانه عمل کرد.

آقای بهمنی،با اتهام زدن به دیگران مساله ای حل نمی شود.شما و یا سردبیران روز علاقه دارید خود را یک پای ماجرای خبر کنید؛خب این کار را بکنید.اما این را هم بدانید که این روش، حرفه ای نیست.

گفته اید که من روز را در این مطلب با کیهان مقایسه نکرده ام.مطلبم را دوباره بخوانید،می بینید که مقایسه کرده ام.

باز تکرار می کنم روزنامه کیهان و روزنامه اینترنتی روز در ماهیت کار هیچ شباهتی با هم ندارند.کیهان عمده خبرها و گزارش هایش در دفاع از وضع موجود ایران و در نقد اصلاح طلبان و سبزها و آزادی خواهان است اما روز عمده مطالبش در نقد حاکمان فعلی ایران و سیاست های دولت و اوضاع جاری مملکت است.

پس در ماهیت هیچ شباهتی ندارند اما در «روش کار» شبیه هم هستند.کیهان در روشی غیرحرفه ای در خبرها به دیگران اتهام می زند،روز هم چنین می کند.کیهان در خبرها،قضاوت می کند و به مخاطب می گوید که باید درباره ماجرا چگونه بیاندیشد،روز هم چنین می کند.کیهان خبرهایی را منتشر می کند که هیچ منبع قابل اعتمادی ندارد؛روز هم چنین می کند.

اینجا بحث حرفه ای عمل نکردن است و نه اینکه چه کسی راست یا دروغ می گوید.هر دو این رسانه می گویند از حقیقت و واقعیت سخن می گویند.بحث من بر سر دروغگویی یا راستگویی نیست؛بحث من حرفه ای عمل نکردن است.

برادر من،من هم از نزدیک اتفاقات یک سال اخیر را دیده ام اما لزومی ندارد به هنگام پوشش خبر یا مصاحبه، احساساتم را بروز دهم تا به مخاطب بفهمانم که وضعیت چگونه است.مخاطب این قدر شعور دارد که خودش قضاوت کند.نمونه اش چندین مصاحبه ای است که در هنگام حوادث پس از انتخابات با بی بی سی و صدای آمریکا انجام دادم اما در آن ها فقط خبرنگار بودم،یعنی آنچه را که از درگیری های شیراز دیده بودم بدون هیچ قضاوتی اعلام می کردم،در نهایت این مخاطب بود که قضاوت می کرد.

امروز کمتر کسی به اخبار تلویزیون دولتی ایران اعتماد دارد.چرا واقعا اینگونه شده؟چون جانبدارانه برخورد می کند،چون همه طرف ها را نمی بیند.تلویزیون دولتی ایران از آن دست رسانه هایی است که در هر خبری به مخاطب می گوید که باید در مورد ماجرای خبر چگونه بیاندیشد اما آیا موفق است؟ آیا مخاطب قضاوت آن ها را می پذیرد؟مشخص است که نه؛چون مخاطب شعور دارد و تحلیل می کند.

بحث من این است نه چیز دیگر.می گویم بگذاریم مخاطب خودش قضاوت کند، به او نگویید چگونه بیاندیشد.روش جانبدارانه عمل کردن، بی تردید به اعتبار رسانه لطمه می زند.